وال مش یک سامانه مرکب (کامپوزیت) است که برای مقاوم‌سازی دیوارهای غیرسازه‌ای در برابر نیروی جانبی زلزله مورد استفاده قرار می‌گیرد. دو بخش اصلی تشکیل‌دهنده این کامپوزیت یک ملات معدنی بر پایه سیمان یا گچ و یک توری یا مش تقویت‌کننده است. توری وال مش در دل ملات معدنی قرار گرفته و ملات را به یک کامپوزیت تسلیح شده تبدیل می‌کند.
مش تقویت‌کننده وال مش
همانطور که اشاره شد، مش و ملات دو جزء اصلی کامپوزیتی هستند که دیوار را در برابر نیروی زلزله مهار می‌کند. در این بین، ملات یا همان پلاستر وال مش نقش توزیع نیروی زلزله بین دیوار و مش را ایفا کرده و استحکام کششی سامانه توسط توری وال مش تامین می‌شود. در هنگام زلزله، دیوار دچار خمش شده و نوارهای وال مش کشیده می‌شوند. با توجه به این که ملات سیمانی (یا گچی) مقاومت ناچیزی در برابر کشش دارد، این نیروی کششی کاملاً به وسیله توری وال مش تحمل می‌شود. توری وال مش یک شبکه مستحکم بافته شده از الیاف شیشه یا همان فایبرگلاس است.
انواع توری وال مش
انواع متفاوتی از مش فایبرگلاس وجود دارد که در صنایع مختلف و برای کاربردهای متفاوت به کار گرفته می‌شوند. از اصلی‌ترین انواع مش فایبرگلاس که در صنایع مختلف مورد استفاده قرار می‌گیرند می‌توان به E-glass، C-glass و AR-glass اشاره کرد که هرکدام از آن‌ها برای کاربردهای مختلفی به کار می‌روند. با توجه به این که الیاف شیشه نسبت به محیط‌های قلیایی حساس است و دچار خوردگی و افت مقاومت محسوس می‌شود، برای استفاده از توری فایبرگلاس یا همان شبکه الیاف شیشه در وال مش، در صورتی که این مش در پلاستر سیمانی قرار گیرد باید از مش ضد قلیا یا AR-glass استفاده کرد اما اگر مش مورد نظر در پلاستر گچی قرار گیرد، از آن جا که پلاستر گچی محیط قلیایی ندارد، می‌توان از مش‌های E-glass و C-glass استفاده کرد.
تأمین مقاومت قلیایی مش فایبرگلاس و دستیابی به مش ضد قلیا (AR-glass)، موضوعی است که تحقیقات زیادی روی آن انجام شده و راهکارهای مختلفی برای آن ارائه شده است. به طور کلی دو راهکار اصلی برای مقاوم‌سازی الیاف شیشه در برابر قلیا، موارد زیر است:
- افزودن ترکیب دی‌اکسید زیرکونیوم (زیرکونیا) یا ZrO2 به الیاف شیشه
- محافظت از مش به کمک پوشش‌های پلیمری
در روش اول، الیاف شیشه استفاده شده در مش باید حاوی حداقل 16 درصد وزنی زیرکونیا (ZrO2) باشد. در روش دوم، از پوش‌های پلیمری برای پوشش الیاف شیشه و محافظت از آن استفاده می‌شود. استفاده از رزین‌های اپوکسی و ترکیبات آب‌بند آکریلیکی برای جلوگیری از نفوذ رطوبت مفید است و می‌تواند اثرات خورنده محیط قلیایی را خنثی کند. این پوشش به عنوان یک سپر محافظ عمل کرده و یک لایه متراکم و غیر قابل نفوذ را روی رشته‌های فایبرگلاس تشکیل می‌دهد که الیاف شیشه و محیط قلیایی را از نظر فیزیکی از یکدیگر جدا کرده و از تماس مستقیم آن‌ها جلوگیری می‌کند.
در صورتی که در بکارگیری وال مش از ملات سیمانی استفاده شود، توری وال مش باید از نوع مقاوم در برابر قلیا انتخاب شود. مش فایبرگلاس ضدقلیا بیشتر زمانی مورد نیاز است که وال مش روی دیوارهای پیرامونی اجرا می‌شود. در این دیوارها چون لایه‌های بعدی نازک‌کاری سیمانی است از پلاستر سیمانی استفاده شده و توری وال مش باید ضد قلیا باشد. در دیوارهای داخلی ساختمان که غالباً جنس نازک‌کاری از گچ است، پلاستر وال مش نیز گچی انتخاب شده و الزامی بر ضد قلیا بودن توری وال مش وجود ندارد. با توجه به موارد ذکر شدهف به طور خلاصه انواع توری وال مش شامل موارد زیر است:
- مش فایبرگلاس حاوی زیرکونیا
- مش فایبرگلاس مقاوم در برابر قلیا به کمک پوشش پلیمری
- مش فایبرگلاس ساده (C-glass)
خرید توری وال مش
به دلیل کاربردهای فراوانی که مش فایبرگلاس در صنایع مختلف دارد، در انواع مختلف و با ویژگی‌های متفاوتی تولید می‌شود. به عنوان مثال، برخی از انواع مش‌های فایبرگلاس به گونه‌ای طراحی شده‌اند که مستحکم و بادوام باشند، در حالی که اولویت اصلی در طراحی برخی دیگر، انعطاف‌پذیری و سبکی مش است. بنابراین قبل از خرید توری وال مش لازم است اطلاعات کاملی از ویژگی‌های مورد نظرم آن داشته باشید. در خرید توری وال مش توجه به سه مورد زیر بسیار مهم است:
- مقاومت کششی مش
- مقاومت قلیایی مش (در صورت استفاده در محیط سیمانی)
- قیمت مش
بر اساس پیوست ششم استاندارد 2800، مقاومت کششی توری وال مش باید حداقل 1000 مگاپاسکال باشد. مقاومت کششی باید در آزمایشگاه‌های همکار استاندارد کشور سنجیده شود. در هنگام خرید توری وال مش، نتایج آزمون کششی توری وال مش که در آزمایشگاه جهاد دانشگاهی امیرکبیر انجام شده است به کارفرما ارائه می‌گردد. همچنین کارفرمایان مختارند برای کسب اطمینان بیشتر از صحت نتایج، از محصول خریداری شده نمونه برداری کرده و برای آزمون به یک آزمایشگاه معتبر ارسال کنند.
در صورتی که قرار بر استفاده از توری وال مش در محیط سیمانی باشد، مقاومت قلیایی مش نیز باید بررسی شود. مقاومت قلیایی توری وال مش بر اساس میزان افت مقاومت کششی آن پس از قرارگیری در محلول قلیایی مورد بررسی قرار می‌گیرد. بدین منظور باید توری وال مش برای مدت زمان مشخصی در محلول قلیایی قرار بگیرد و مقاومت کششی آن قبل و پس از قلیا مقایسه شود. افت مقاومت کششی پس از قلیا نسبت به مقاومت کششی قبل از قلیا تعیین کننده مقاومت قلیایی توری وال مش است. سنجش مقاومت قلیایی توری وال مش نیز در آزمایشگاه همکار استاندارد جهاد دانشگاهی امیرکبیر انجام می‌شود و نتایج آن در اختیار کارفرمایان قرار می‌گیرد. باید توجه نمود در صورتی که توری وال مش مقاوم در برابر قلیا از نوع مش حاوی زیرکونیا باشد باید میزان محتوای زیرکونیا آن نیز در آزمایشگاهی معتبر اندازه‌گیری شده باشد. طبق ضوابط پیوست ششم استاندارد ۲۸۰۰ میزان زیرکونیا مش باید حداقل ۱۶ درصد وزنی باشد.
عواملی که در بالا مورد بررسی قرار گرفتند، همگی در تعیین قیمت توری وال مش تأثیرگذارند. باید ابتدا اطلاعات کاملی از ویژگی مش مد نظرمان به دست آوریم سپس در مورد قیمت آن تصمیم بگیریم. مطمئناً مش‌ها با ویژگی‌های مختلف، قیمت متفاوتی دارند. به عنوان مثال استفاده از زیرکونیا برای مقاوم‌سازی مش در برابر قلیا یک روش گران بوده و مش مقاوم شده با این روش در مقایسه با مش مقاوم شده به کمک پوشش پلیمری حدود ۵۰ درصد گران‌تر است. بهتر است ابتدا ویژگی‌های مورد نیازمان را پیدا کرده و مش منطبق بر نیازهایمان را تهیه کنیم.
سخن پایانی
امروزه انواع زیادی از مش فایبرگلاس در بازار موجود است که بسیاری از آن‌ها تحت عنوان توری وال مش به فروش می‌رسند. بنابراین بسیار مهم است که در هنگام تهیه توری وال مش از مطابقت آن با ضوابط فنی آیین‌نامه‌های معتبر اطمینان حاصل شود.
