با توجه به این که بیشتر خرابی‌ها در زلزله‌های چند سال اخیر ایران ناشی از تخریب اجزای غیرسازهای ساختمان از جمله دیوارها بوده است، طراحی و اجرای صحیح این اجزای غیرسازهای بیش از پیش مورد توجه قرار گرفته است. ابلاغ دستورالعمل‌هایی از جمله پیوست ششم استاندارد 2800 و راهنمای طراحی سازهای و جزئیات اجرایی دیوارهای غیرسازهای (نشریه 819) نیز بیانگر اهمیت بالای توجه به این مسئله است.
یکی از روش‌های نوین مهار لرزهای دیوارها که در پیوست ششم استاندارد 2800 نیز مطرح شده است، مسلح کردن دیوار با استفاده از شبکه الیاف است. وال مش راه حلی برای تجاری‌سازی این راهکار و استفاده از آن در صنعت ساختمان است. در ادامه پس از معرفی این راهکار، به بررسی نکات اجرای وال مش می‌پردازیم.
وال مش چیست و چه وظیفه‌ای دارد؟
شاید پیش از هر چیزی این سوال برای شما پیش آید که وال مش چیست؟ وال مش یک راهکار خلاقانه و نوین برای مهار لرزهای دیوارهای غیرسازهای است. هسته اصلی راهکار وال مش برگرفته از فناوری کامپوزیت سیمانی تسلیح شده با منسوج (FRCM) است. این کامپوزیت سیمانی با قرارگیری بر روی دیوارهای غیرباربر، سختی و استحکام قابل ملاحظهای در برابر بارهای جانبی زلزله به دیوار میبخشد که در نهایت عملکرد مطلوبی به ساختمان میدهد. دیوار مهار شده با وال مش به صورت دال یک طرفه عمل کرده و در این حالت خمش دیوار در راستای قائم است بنابراین نیازی به استفاده از وادار (Wall post) نیست و محدودیتی در طول دیوار وجود ندارد. وال مش جایگزینی مناسب برای وال‌پست است.
نحوه اجرای وال مش و بررسی نکات اجرایی آن
- دیوارچینی به صورت متعارف و بدون نیاز به اجرای وادار قائم، تیرک افقی و میلگرد بستر انجام میشود و محدودیتی در طول دیوار وجود ندارد. با توجه به این که در این روش خمش دیوار به صورت یک طرفه و در راستای قائم است نیازی به استفاده از وادار و محدود کردن طول آزاد دیوار وجود ندارد و دیوار بدون محدودیت در طول آن اجرا می‌گردد. همچنین به دلیل این که دیوار تنها تحت خمش قائم قرار می‌گیرد نیازی به مقاوم‌سازی آن در راستای افقی نبوده و میلگرد بستر نیز در این روش حذف می‌گردد.
- اتصال لبه قائم دیوارها به ستون و دیوار برشی و یا هر عضو قائم سازهای دیگر در سازه باید به گونه‌ای باشد که ممانعتی برای جابجایی نسبی اعضا به وجود نیاورد و در اتصال به تیر فوقانی باید خیز بلندمدت تیر در نظر گرفته شود. جهت عدم مشارکت دیوار در باربری جانبی، استفاده از فوم تراکم‌پذیر (یونولیت) در محل اتصال دیوار به تیر و ستونها (جداسازي ديوار از قاب) الزامي است.
- فاصله جداسازي ديوار از ستونها و اعضای قائم سازهای بايد برابر یک درصد ارتفاع کف تا کف طبقه باشد.
- فاصله جداسازي ديوار از سقف و تیر فوقانی بايد برابر با حداکثر خيز درازمدت تير و یا 25 ميلي‌متر (هر کدام که بیشتر بود) باشد.
- پیش از اجرای پلاستر روی دیوار، بستر زیرین پلاستر با پاشش آب مرطوب میشود.
- برای اجرای والمش، ابتدا یک لایه پلاستر (سیمانی یا گچی) به ضخامت 2 تا 3 میلی‌متر در محل مورد نظر روی دیوار به صورت پاششی با دست یا با دستگاه اجرا میشود. سپس نوارهای مش فایبرگلاس به صورت قائم روی پلاستر نصب شده و لایه پلاستر نهایی روی نوارهای مش اجرا میشود.
- به دلیل ماهیت رفت و برگشتی نیروی باد و زلزله، تسلیح دیوار با استفاده از وال مش باید در هر دو سمت دیوار انجام گیرد. همچنین این نوارها باید در دو سمت دیوار روبروی یکدیگر نصب شده باشند.
- در صورتی که دیوار دارای درب و پنجره یا سایر بازشوها باشد نیازی به اجرای وادارهای قائم در اطراف بازشو نیست. با این حال، باید در لبه بازشوها و دور تا دور آن نوار والمش اجرا شود.
- در گذشته در محل اتصال دو دیوار از روش هشت‌گیر کردن دیوارها استفاده می‌شد تا دیوارها به خوبی به یکدیگر متصل و در هم قفل شوند. در این روش امکان بروز تنش‌های کششی در درون صفحه دیوارها و همچنین اعمال نیروی عمود بر صفحه به یکی از دیوارها توسط دیوار دیگر وجود دارد و استفاده از این روش توسط استاندارد 2800 ممنوع اعلام شده است. در استفاده از روش وال مش نیازی به استفاده از این شیوه نبوده و کافی است دو دیوار در محل اتصال‌شان به یکدیگر به کمک اجرای وال مش تسلیح شوند. در این حالت دو دیوار به طور جداگانه با استفاده از وال مش تقویت می‌شوند و در محل اتصال نیز برای جلوگیری از ایجاد ترک یک نوار وال مش L شکل نصب می‌گردد.
- پس از اجرای لایه پلاستر، باید نبشی‌هایی که برای مهار حرکت برون صفحه دیوار در نظر گرفته شده‌اند، در بالا و پایین دیوار نصب شوند. نصب این نبشی‌ها می‌تواند به کمک پیچ و رولپلاک و یا چسب انجام گیرد. در سیستم وال مش برای اتصال نبشی به تیر فوقانی از چسب اپوکسی وال مش استفاده میشود. بهره‌گیری از چسب اپوکسی وال مش در مقایسه با استفاده از میخ‌کوبی یا پیچ و رولپلاک مزایای فراوانی دارد.
افزایش سرعت، کاهش هزینه‌های اجرا، عدم آسیب به تیر یا سقف فوقانی در اثر میخ‌کوبی یا سوراخ‌کاری و … از جمله مزایای بهره‌گیری از چسب اپوکسی وال مش جهت اتصال نبشی به تیر است. جهت اطلاع از عملکرد و کفایت چسب اپوکسی وال مش می‌توانید مقاله “عملکرد اپوکسی وال مش در اتصال نبشی” را مطالعه نمایید.
- قبل از اجرای چسب اپوکسی باید آماده‌سازی سطح بتن و نبشی گالوانیزه به طور مناسب انجام شود. سطح بتن باید با استفاده از روش‌های مناسب مانند سایش از هرگونه آلودگی از جمله گرد و غبار، روغن، چسب و … تمیز گردد. نبشی‌های گالوانیزه نیز باید با استفاده از محلول مناسب شست و شو تمیز شوند. همچنین باید توجه شود تا بتن به طور کامل خشک شده باشد و هیچ گونه رطوبتی در سطح اتصال نبشی با بتن وجود نداشته باشد.
- چسب‌های اپوکسی حداقل 24 ساعت قبل از اجرا باید در محیطی با دمای مناسب (20 تا 30 درجه سانتی‌گراد) قرار گیرند. همچنین سطوح بتن و گالوانیزه نیز در هنگام اجرای چسب اپوکسی باید دارای دمای مناسب باشند.
- در صورتی که حداقل 5 سانتی‌متر از پایین دیوار داخل کف‌سازی قرار بگیرد نیاز به اجرای نبشی در پایین دیوار است.
- باید توجه شود لایه پلاستر گچی یا سیمانی نباید روی نبشی اجرا شود تا از حرکت درون صفحه دیوار جلوگیری نکند.
- کیسههای پودر پلاستر گچی و سیمانی باید در محیط مناسب و به دور از رطوبت نگهداری شوند.
- جهت مسلح نمودن دیوارهای جان‌پناه می‌توان از وال مش استفاده نمود. الیاف شیشه اجرا شده روی دیوار جان‌پناه باید به کمک تسمه در دو طرف به دال سقف و وجه بیرونی تیر مهار شود. طول تسمه باید حداقل 10 سانتی‌متر از عرض نوار الیاف بیشتر باشد. برای پایدارسازی دیوار بالکن نیز می‌توان از وال مش طبق نکات ذکر شده در این بند استفاده نمود.
- با اجرای هر 3000 مترمربع وال مش، نیاز است تا کیفیت مصالح مصرفی در آن کنترل شود. به کمک آزمایش سنجش مقاومت کششی شبکه الیاف، سنجش مقاومت شبکه الیاف شیشه در برابر قلیا و سنجش عملکرد چسب اپوکسی وال مش کنترل کیفیت مصالح مصرفی توسط شرکت وال مش انجام می‌گیرد.
سخن پایانی
از آن‌جا که تخریب اجزای غیرسازهای در زلزله می‌تواند صدمات جانی و مالی قابل توجهی داشته باشد، اجرای صحیح و رعایت کامل ضوابط فنی در طراحی و اجرای دیوارها اهمیت فراوانی دارد. شرکت وال مش با توجه به الزامات فنی مطرح شده در دستورالعمل‌های ابلاغ شده از طرف دستگاه‌های ذی‌ربط در صنعت ساختمان و همچنین با بهره‌گیری از استاندارد ACI 549 منتشر شده از طرف مؤسسه بتن آمریکا، سیستم وال مش را برای هر پروژه طراحی می‌کند. همچنین شرکت وال مش نحوه اجرای وال مش را به طور کامل به اکیپ اجرایی پروژه‌ها آموزش میدهد و با نظارت بر اجرای آن، اجرای صحیح وال مش در پروژه‌ها بعد از خرید وال مش را تضمین می‌کند.
