کامپوزیت وال مش سامانه‌ای مبتنی بر فناوری ملات‌های تسلیح شده با منسوج است. این کامپوزیت متشکل از یک ملات ویژه (گچی یا سیمانی) به همراه یک مش الیاف به عنوان تقویت کننده است. ویژگی‌های ملات ویژه این کامپوزیت تاثیر بسزایی در عملکرد آن داشته و پلاستر وال مش باید دارای خصوصیات مشخصی باشد.
پلاستر گچی والمش چیست؟
پلاستر گچی والمش یک ملات خشک ویژه است که به طور مشخص برای استفاده به عنوان ملات کامپوزیت تسلیح شده با مش فایبرگلاس طراحی شده است. این پلاستر گچی مش فایبرگلاس را در دل خود جا داده و کامپوزیتی تشکیل می‌دهد که دیوار را در برابر نیروهای جانبی باد و زلزله مقاوم می‌کند. پلاستر گچی وال مش متشکل از چند افزودنی پایه پلیمری است که خواص ملات را بهبود می‌بخشند.
پلاستر در ملات‌های تقویت شده با منسوج هم نقش پوشش و محافظ الیاف تقویت‌کننده تعبیه شده در داخل را دارد و هم انتقال تنش موثر بین بستر مصالح بنایی و مش تقویت‌کننده را تضمین می‌کند. بر خلاف پلاستر سیمانی والمش که محیط قلیایی دارد و باید از مش مقاوم در برابر قلیا در آن استفاده شود، پلاستر گچی والمش با این چالش مواجه نبوده و به هیچ وجه موجب خوردگی و افت مقاومت مش نخواهد شد.
چرا باید از پلاستر گچی ویژه وال مش استفاده کنیم؟
هسته اصلی راهکار مهار دیوار با شبکه الیاف از تکنولوژی ملات‌های تسلیح شده با منسوج یا همان FRCM برگرفته شده که امروزه یکی از فناوری‌های پرکاربرد صنعت ساختمان در دنیاست. موسسه بتن آمریکا آیین‌نامه معتبری به شماره استاندارد ACI 549 تحت عنوان راهنمای طراحی و اجرای کامپوزیت‌های سیمانی تسلیح شده با منسوج برای تقویت و تعمیر سازه‌های بتنی و مصالح بنایی منتشر کرده که مهار دیوار غیرسازه‌ای مصالح بنایی در برابر نیروهای جانبی برون صفحه را نیز به عنوان یکی از کاربردهای این فناوری مطرح کرده است. ACI 549.4r-13 در فصل پنجم خود که در مورد کنترل کیفیت اجزای کامپوزیت‌های FRCM است بیان می‌کند: عملکرد مکانیکی موثر سامانه‌های FRCM به شدت تحت تاثیر 3 عامل زیر است:
- ظرفیت ملات برای آغشته کردن و در بر گرفتن رشته‌های الیاف
- ایجاد پیوند موثر بین پلاستر و مش تقویت‌کننده
- پیوند بین پلاستر و بستر زیرین آن (دیوار)
موارد بالا نشان می‌دهند ویژگی‌های پلاستر تاثیر بسزایی در عملکرد کامپوزیت وال مش داشته و از هر ملاتی برای پلاستر گچی وال مش نمی‌توان استفاده کرد.
پلاستر گچی وال مش به عنوان یک چسبنده عمل کرده و انسجام و دوام سیستم را تأمین می‌کند. اصلی‌ترین نقش پلاستر در کامپوزیت، انتقال بار وارد بر دیوار به مش فایبرگلاس و توزیع موثر آن است. پلاستر به عنوان یک عامل اتصال بین مش تقویت‌کننده و دیوار زیرلایه عمل کرده و با تضمین چسبندگی قوی بین دو سطح، امکان انتقال و توزیع بار موثر را فراهم می‌کند. هنگام زلزله، لنگرهای خمشی وارد شده به دیوار توسط پلاستر به مش فایبرگلاس منتقل می‌شود. در صورتی که پلاستر از چسبندگی کافی به سطح زیرین خود برخوردار نباشد، با وجود یکپارچگی کامپوزیت والمش، ممکن است در هنگام وارد شدن نیرو کامپوزیت از دیوار جدا شده و نتواند در تحمل لنگرهای خمشی به دیوار کمک کند.
پلاستر همچنین یک قفل مکانیکی با مش ایجاد کرده و استحکام کششی، عملکرد کلی و یکپارچگی ساختار سیستم را بهبود می‌بخشد. نفوذ پلاستر به فضاهای خالی توری فایبرگلاس باعث به هم پیوستگی هر چه بهتر ملات و مش شده و سامانه‌ای یکدست و یکپارچه به وجود می‌آورد. در صورتی که پلاستر به خوبی به این فضاها نفوذ نکند، مش و پلاستر به صورت یکپارچه با یکدیگر عمل نمی‌کنند و ممکن است در هنگام وارد شدن نیرو این دو از یکدیگر جدا شوند.
با توجه به موارد بالا، در راهکار مهار دیوار با شبکه الیاف، ملات باید ویژگی‌های به خصوصی از جمله چسبندگی بالا، مقاومت فشاری کافی، کارپذیری مناسب و… داشته باشد. بنابراین لازم است پلاستر گچی مورد استفاده برای مهار دیوار با شبکه الیاف تقویت شود و خواص آن بهبود یابد. بهبود خواص فیزیکی ملات با استفاده از افزودنی‌های پلیمری امکان‌پذیر است.
پلاستر گچی والمش چه مزایایی دارد؟
همانطور که گفته شد پلاستر گچی والمش باید دارای خصوصیات چسبندگی بالا، مقاومت فشاری کافی و کارپذیری مناسب باشد. پلاستر گچی والمش از نوع ملات اصلاح شده با پلیمر است. افزودنی‌های پلاستر گچی وال مش خواص آن را اصلاح کرده و ویژگی‌های زیر را به پلاستر گچی والمش داده است. مهمترین مزایای پلاستر گچی والمش شامل موارد زیر است:
- پلاستر گچی والمش چسبندگی بالا به مصالح بنایی زیرکار خود دارد. این مسئله در تست‌های کارگاهی والمش نیز مورد بررسی قرار گرفته است.
- پلاستر گچی والمش دارای کارپذیری مناسب است. این کارپذیری مناسب امکان اجرای صحیح و دقیق پلاستر را فراهم می‌کند.
- پلاستر گچی والمش به دلیل کارپذیری مناسبی که دارد به خوبی در فضای خالی چشمه‌های مش فایبرگلاس نفوذ می‌کند و یک قفل مکانیکی مناسب بین مش و پلاستر به وجود می‌آورد.
- پلاستر گچی والمش چسبندگی مناسب به مش فایبرگلاس دارد. این چسبندگی باعث می‌شود در هنگام زلزله که کامپوزیت والمش تحت کشش قرار می‌گیرد، یکپارچگی سامانه حفظ شده و مش و پلاستر دچار شکست لایه‌ای نشوند.
- گچ عادی در طول زمان با جذب آب دچار افزایش حجم می‌شود. بنابراین در صورت استفاده از گچ عادی به عنوان پلاستر، پس از مدتی این پلاستر تغییر حجم داده و باعث ایجاد ترک در نازک‌کاری دیوار می‌شود. پلاستر گچی ویژه والمش به گونه‌ای مهندسی شده که تغییر حجم نداده و هیچ مشکلی برای نازک‌کاری در آینده به وجود نخواهد آورد.
پلاستر گچی والمش را از کجا تهیه کنیم؟
با وجود ویژگی‌های به خصوصی که پلاستر گچی والمش باید داشته باشد و نقش حساس و مهم آن در حفظ پایداری دیوار هنگام زلزله که مستقیماً با ایمنی ساکنین ساختمان در ارتباط است، از هر ملاتی به عنوان پلاستر گچی والمش نمی‌توان استفاده نمود. اصلاح ملات با افزودنی‌های پلیمری امری کاملاً تخصصی است و باید توسط افراد با دانش فنی بالا انجام گیرد. تامین‌کنندگان متفرقه مصالح برای کاهش قیمت پلاستر گچی از افزودنی‌های پلیمری به اندازه کافی استفاده نکرده و یا ممکن است به طور کلی برخی از آن‌ها را حذف کنند. بنابراین این پلاسترها نمی‌توانند عملکرد مورد نیاز کامپوزیت والمش را داشته باشند. پلاستر گچی باید از مجموعه‌ای معتبر که به طور مشخص در زمینه مهار دیوار با شبکه الیاف فعالیت می‌کند تهیه شود. در این زمینه اشاره به نکته‌ای که در ACI549.4r-13 در بکارگیری فناوری FRCM آمده است قابل توجه است:
” FRCM سیستمی است که در آن همه اجزا به عنوان یک ترکیب منحصر به فرد توسعه و آزمایش می‌شوند و نباید با انتخاب تصادفی و مخلوط کردن محصولات موجود در بازار ایجاد شوند.”
سخن پایانی
والمش سامانه‌ای متشکل از مش فایبرگلاس و یک ملات ویژه است که باید هر دو در کار هم به درستی عمل کنند تا کامپوزیت وال مش به خوبی بتواند پایداری دیوار در برابر لنگرهای خمشی ناشی از نیروی برون صفحه زلزله را حفظ نماید. درست است که استحکام کششی این سامانه توسط مش فایبرگلاس فراهم می‌گردد اما نقش پلاستر در انتقال موثر بار بین دیوار و مش بسیار حیاتی و تعیین کننده است. پلاستر گچی وال مش با توجه به مزایا و ویژگی‌هایی که دارد به خوبی این نقش را ایفا نموده و عملکرد مناسب سامانه والمش را تضمین می‌نماید
