جزییات اجرای وال مش در اطراف بازشوها: حذف وادار از اطراف بازشوها

در هر پروژه ساختمانی، اجرای دیوارهای غیرسازه‌ای در محل بازشوها مانند در و پنجره، همواره یکی از حساس‌ترین بخش‌های اجرایی بوده است. این نقاط به دلیل عدم یکپارچگی دیوار، به طور بالقوه در برابر نیروهای جانبی مانند زلزله آسیب‌پذیر محسوب می‌شوند و نیازمند تمهیدات اجرایی دقیقی هستند.

اهمیت مهار لرزه‌ای اجزای غیرسازه‌ای، به‌ویژه پس از زلزله کرمانشاه در سال ۹۶ و مشاهدات فنی پس از آن، به یک ضرورت انکارناپذیر در صنعت ساختمان تبدیل شد. در همین راستا، پیوست ششم استاندارد ۲۸۰۰ با عنوان طراحی لرزه‌ای و اجرای اجزای غیرسازه‌ای معماری، به عنوان مرجع فنی اصلی، جزئیات اجرایی مهار دیوارها را مشخص کرد.

در روش مرسوم معرفی‌شده در این آیین‌نامه (که به وال‌پست معروف است)، اجرای دیوار در اطراف بازشوها با چالش‌های اجرایی قابل توجهی همراه است. بر اساس بند پ8-2-4-1-6 این پیوست، برای بازشوهای با عرض بیش از 2.5 متر، اجرای وادار در اطراف بازشو الزامی است و برای بازشوهای کوچکتر نیز استفاده از چهارچوب فلزی مناسب و اتصال المان‌های مسلح‌کننده دیوار (میلگرد بستر) به آن ضروری است. این الزامات، فرایندی پیچیده، هزینه‌بر و زمان‌بر شامل تهیه پروفیل‌های فولادی، اجرای اتصالات بعضاً پیچیده به سازه و نیاز به هماهنگی تیم‌های بنایی و جوشکاری را به سرپرستان کارگاه تحمیل می‌کند.

اما آیا این تنها راه‌حل موجود است؟ خوشبختانه خود آیین‌نامه در بندهای بعدی (مانند بند پ6-1-4-2-11)، راه را برای استفاده از روش‌های نوین مهار دیوار باز گذاشته است. سیستم وال مش، به عنوان یکی از کارآمدترین این روش‌ها، دقیقاً برای رفع همین چالش‌ها توسعه یافته است.

این مقاله یک راهنمای فنی و اجرایی برای شما، به عنوان مدیر پروژه یا سرپرست کارگاه است. ما به شما نشان خواهیم داد که چگونه با اجرای وال مش به شکلی کاملاً مهندسی و منطبق بر ضوابط آیین‌نامه، می‌توانید فرایند پیچیده و پردردسر نصب وادار در کنار بازشوها را به طور کامل حذف کنید. هدف ما، ارائه یک راه‌حل عملی برای حذف وادار از اطراف بازشوها است که منجر به افزایش چشمگیر سرعت، کیفیت و ایمنی در پروژه شما می‌شود.

الزام آیین‌نامه برای وادار در کنار بازشوها: چرا این یک چالش اجرایی است؟

برای درک کامل مزیت حذف وادار از اطراف بازشوها، ابتدا باید به درک مشترکی از چالش‌های روش مرسوم، یعنی وال پست، برسیم. پیوست ششم استاندارد ۲۸۰۰ در بند «پ8-2-4-1-6» به طور مشخص به جزئیات اجرایی دیوارهای دارای بازشو (درب و پنجره) می‌پردازد.

بر اساس این بند:

1) بازشوهای با عرض بزرگتر از 2.5 متر: آیین‌نامه صراحتاً الزام می‌کند که در کنار این بازشوها باید از وادار استفاده شود.

2) بازشوهای با عرض کوچکتر از 2.5 متر: در این حالت، آیین‌نامه الزام می‌کند که از چهارچوب فلزی مناسب استفاده شود و المان‌های مسلح‌کننده دیوار (مانند میلگرد بستر) به این قاب متصل گردند.

این الزامات فنی، که در شکل‌های «پ ۶-۱۵» و «پ ۶-۱۶» آیین‌نامه نیز جزئیات آن‌ها نمایش داده شده است، در عمل به یک چالش اجرایی برای سرپرستان کارگاه تبدیل می‌شود.

حتی در بسیاری از پروژه‌ها، مدیران اجرایی برای اطمینان بیشتر و پرهیز از ریسک‌های آتی، تصمیم می‌گیرند که برای بازشوهای کوچکتر از 2.5 متر نیز وادار را اجرا کنند؛ اقدامی که اگرچه الزام مستقیم آیین‌نامه‌ای ندارد، اما پیچیدگی و هزینه‌های اجرایی را باز هم افزایش می‌دهد.

مشکلات اجرایی این روش برای شما در کارگاه چیست؟

• نیاز به تهیه و حمل مصالح فولادی: شما باید علاوه بر مصالح دیوارچینی، پروفیل‌های فولادی مناسب برای وادارها را برآورد، تهیه و به طبقات حمل کنید.
• کاهش شدید سرعت اجرا: اجرای وادارها نیازمند مراحلی مانند آماده‌سازی مقاطع فولادی، اعمال پوشش ضدزنگ، نصب پلیت فولادی، جوشکاری و ایجاد اتصال کشویی زیر سقف است. همچنین این وادارها باید با دقت بالایی اجرا شوند تا در مرحله بعدی تیم دیوارچینی دچار مشکل نشود. اجرای این مراحل و اعمال دقت و نظارت بالا، سرعت اجرای پروژه را به طور چشمگیری کاهش می‌دهد.
• تداخل اکیپ‌های کاری: در این روش مرحله دیوارچینی به بعد از نصب وادارها موکول می‌شوند. این فرایند نیازمند درگیر شدن دو تیم اجرایی متفاوت بنا و جوشکار در فرایند دیوارچینی است که عملاً سرعت کار را می‌گیرد. همچنین عدم هماهنگی بین این دو اکیپ می‌تواند منجر به کاهش کیفیت و یا نیاز به دوباره‌کاری شود. به عنوان مثال اگر وادارها کاملا تراز و در یک راستا نصب نشده باشند، اکیپ بنایی نمی‌تواند دیوار را به درستی اجرا کند. همچنین در حین دیوارچینی، نیاز به اجرای میلگرد بستر و اتصال این میلگرد‌ها به وادار است.
• نیاز به نیروی کار متخصص: اجرای وادار نیازمند حضور جوشکار ماهر در کارگاه است تا اتصالات وادار به قاب فلزی پنجره و همچنین اتصالات بالاسری و پایینی وادار به تیرها و کف‌ها را اجرا کند.
• پیچیدگی اتصالات: اتصال وادارها به تیر فوقانی و دال کف، به خصوص در سازه‌های بتنی، نیازمند جزئیات اجرایی دقیق (مانند اتصالات کشویی یا تلسکوپی برای مهار خارج از صفحه و آزادی حرکت داخل صفحه) است که اجرای صحیح آن‌ها در کارگاه همواره چالش‌برانگیز است.
• افزایش هزینه‌های مستقیم و غیرمستقیم: هزینه تهیه فولاد (پروفیل و ورق‌های اتصال) و دستمزد جوشکاری، هزینه تمام‌شده دیوار را به شکل محسوسی بالا می‌برد.
• ایجاد پل حرارتی: استفاده از وادارهای فولادی که از کف تا سقف امتداد دارند، پل‌های حرارتی ایجاد می‌کند که منجر به اتلاف انرژی و مشکلات بعدی در نازک‌کاری و بهره‌برداری می‌شود. در دیوارهای پیرامونی، این وادارها الزاما باید با یک لایه عایق حرارتی پوشانده شوند.

در مجموع، روش سنتی وال پست، اگرچه راهکاری شناخته‌شده است، اما در محل بازشوها به یک چالش اجرایی، فنی و مالی تبدیل می‌شود. این دقیقاً همان نقطه‌ای است که یک راه‌حل جایگزین و بهینه، ضرورت خود را نشان می‌دهد.

وال مش چیست و چگونه نیاز به وادار را در دیوارچینی حذف می‌کند؟

بسیاری از مهندسین صنعت ساختمان، پیوست ششم را تنها با روش سنتی وال پست و میلگرد بستر می‌شناسند. این در حالی است که خود آیین‌نامه، در بخش «پ6-1-4-2-11» تحت عنوان روش‌های نوین مهار دیوار، صراحتاً راهکارهای جایگزین را معرفی و تایید کرده است.

در این بند، روشی تحت عنوان «مسلح کردن دیوار با شبکه الیاف» تشریح شده است. این دقیقاً همان مبنای فنی و آیین‌نامه‌ای سیستم وال مش است. وال مش یک سیستم مهار لرزه‌ای نوین است که به جای استفاده از المان‌های فولادی (وادار و میلگرد بستر)، از تسلیح دیوار با شبکه‌های الیافی با مقاومت کششی بالا بهره می‌برد.

“نقل قول طلایی” از آیین‌نامه که همه‌چیز را روشن می‌کند

مهم‌ترین جمله‌ای که در این بخش از آیین‌نامه مستقیماً به چالش ما پاسخ می‌دهد، این است:

در این روش خمش دیوار یک طرفه و در راستای قائم می‌باشد بنابراین دیوار نیازی به وادار ندارد و محدودیتی در طول دیوار وجود ندارد.

این جمله، نشان‌دهنده امکان حذف وادار از اطراف بازشوها و همچنین حذف وادارهای میانی در دیوارهای طویل است. اما این سیستم چگونه چنین امکانی را فراهم می‌کند؟

مکانیسم عملکرد وال مش: تبدیل دیوار به یک پنل کامپوزیت

درک این مکانیسم برای یک مدیر پروژه حیاتی است. اجرای وال مش رفتار دیوار را به طور کامل در مقایسه با وال پست تغییر می‌دهد:

1. تغییر رفتار دیوار: با اجرای نبشی وال مش در زیر سقف و حداقل ۵ سانتی‌متر کف‌سازی در پایین دیوار، شرایط تکیه‌گاهی در دو انتهای دیوار (بالا و پایین) ایجاد می‌شود. این تغییر در شرایط تکیه‌گاهی باعث می‌شود رفتار دیوار از حالت دوطرفه در توزیع نیرو (که در روش وال‌پست اتفاق می‌افتد) به یک رفتار یک‌طرفه تبدیل شود.
2. تغییر مکانیسم انتقال بار: با تغییر رفتار دیوار از دوطرفه به یکطرفه، خمش تنها در راستای قائم شکل می‌گیرد. بنابراین دیگر نیازی به تسلیح دیوار در راستای افقی با میلگرد بستر و همچنین کنترل طول آزاد دیوار با وادار نیست. اینجاست که نکته کلیدی اتفاق می‌افتد. وادارهای فولادی در روش سنتی، حذف شده و دیوار تنها در راستای قائم با نوارهای وال مش تسلیح می‌شود. دیوار مسلح‌شده با وال مش، نیروهای جانبی زلزله را مستقیماً در راستای قائم، به تیرهای کف و سقف منتقل می‌کند.
3. سیستم کامپوزیت وال مش: وال مش یک سیستم کامپوزیت متشکل از اجزای مختلف است. جزء اصلی این سیستم توری وال مش است. این توری در واقع یک شبکه بافته شده از الیاف شیشه یا همان مش فایبرگلاس با مقاومت کششی بسیار بالا است. توری وال مش به کمک یک لایه پلاستر وال مش (پلاستر پایه سیمانی یا گچی اصلاح‌شده با پلیمر) به طور مناسب به دیوار زیرکار می‌چسبد.

وقتی دیوار به عنوان یک پنل یکپارچه عمودی عمل می‌کند و دیگر نیازی به تکیه‌گاه‌های میانی قائم ندارد، مفهوم وادار به طور کامل از سیستم حذف می‌شود. این دستاورد فنی، پایه‌ای است که به ما اجازه می‌دهد با اطمینان کامل، حذف وادار از اطراف بازشوها را در دستور کار قرار دهیم و به سراغ جزئیات اجرایی بسیار ساده‌تر این روش در این نواحی برویم.

راهنمای گام‌به‌گام اجرای وال مش در اطراف بازشوها

یکی از بزرگترین مزایای سیستم وال مش، سادگی فرایند اجرای آن است، به‌خصوص در مقایسه با دردسرهای جوشکاری و نصب وادارهای فولادی در روش سنتی. فرایند اجرای وال مش در اطراف بازشوها نه تنها سریع‌تر است، بلکه کاملا پس از مرحله دیوارچینی قابل انجام است.

مراحل کار به این ترتیب است:

گام ۱: دیوارچینی کامل و بدون وقفه

برخلاف روش وال پست که تیم بنایی باید منتظر نصب وادارها می‌شد، در این سیستم دیوارچینی به صورت کامل، یکپارچه و بدون هیچگونه توقفی انجام می‌شود. دیوار را مطابق نقشه‌ها، با محل دقیق بازشوها اجرا کنید.

گام ۲: اجرای نعل درگاه (تذکر فنی بسیار مهم)

اجازه دهید یک ابهام رایج را برطرف کنیم: سیستم وال مش، جایگزین وادار مهار لرزه‌ای  است، نه نعل درگاه. نعل درگاه وظیفه تحمل بار ثقلی بلوک‌ها یا آجرچینی بالای بازشو را بر عهده دارد و یک عضو باربر ثقلی است. بنابراین، اجرای صحیح نعل درگاه بر اساس محاسبات فنی، همچنان یک الزام قطعی و ضروری است.

گام ۳: اجرای نوارهای وال مش

این مرحله، بخش کلیدی در حذف وادار از اطراف بازشوها است. آیین‌نامه در همان بند «پ6-1-4-2-11» تکلیف را مشخص کرده و می‌گوید: «…در لبه های دیوار و کنار بازشوها باید بر روی دیوار از نوار شبکه الیاف استفاده نمود.»

نحوه اجرا به این صورت است:

1. ابتدا یک لایه پلاستر وال مش در محل اجرای نوارها اجرا می‌شود.
2. سپس، نوارهای توری وال مش (با عرض مشخص، معمولا 25 سانتی‌متر) به صورت محیطی، مانند یک قاب، دور تا دور بازشو روی پلاستر خیس قرار داده می‌شوند.
3. یک لایه نهایی پلاستر روی توری اجرا شده و توری کاملاً در پلاستر مدفون می‌شود.

یک مزیت اجرایی بسیار مهم: در این مرحله، شما با یک تیر دو نشان می‌زنید. اجرای این نوار مش فایبرگلاس در اطراف بازشو، نه تنها الزام مهار لرزه‌ای آیین‌نامه را برآورده می‌کند، بلکه یک مشکل کلاسیک و همیشگی کارگاهی را نیز حل می‌کند: ترک‌خوردگی نازک‌کاری.

گوشه‌های بازشوها به دلیل تمرکز تنش، همیشه مستعدترین نقاط برای ترک‌های مورب در گچ و نازک‌کاری نهایی هستند. استفاده از این نوارهای مسلح‌کننده، مقاومت کششی لازم و توزیع نیروی مناسب را در این نقاط حساس ایجاد کرده و به طور کامل جلوی ترک‌خوردگی‌های آتی را می‌گیرد.

گام ۴: اجرای تکیه‌گاه فوقانی (نبشی مهار)

این گام، بخش نهایی و حیاتی سیستم برای تکمیل اجرای وال مش و اطمینان از رفتار یک‌طرفه دیوار است. پس از اجرای نوارهای وال مش، باید تکیه‌گاه فوقانی دیوار اجرا شود.

کارکرد این نبشی چیست؟ نبشی والمش که از جنس فولاد گالوانیزه است، در فواصلی که طراح مشخص کرده، به زیر تیر یا سقف سازه متصل می‌شود. وظیفه این قطعه، ایجاد یک تکیه‌گاه مطمئن برای لبه بالایی دیوار است. نبشی وال مش، نیروی حاصل از جابجایی خارج از صفحه دیوار در زمان زلزله را به سازه اصلی منتقل کرده و از واژگونی دیوار جلوگیری می‌کند. این همان قطعه‌ای است که رفتار دال یک‌طرفه قائم را برای دیوار تضمین می‌کند.

مقایسه مستقیم: مزایای حذف وادار از اطراف بازشوها با وال مش

برای یک مدیر پروژه یا سرپرست کارگاه، تصمیم‌گیری بین دو راه‌حل فنی معتبر، اغلب به سه عامل کلیدی بستگی دارد: سرعت، هزینه و کیفیت نهایی اجرا.

چالش مهار لرزه‌ای دیوار در محل بازشوها، یک نمونه عالی برای این مقایسه است. در جدول زیر، راه‌حل سنتی (الزام به اجرای وادار) را مستقیماً با راه‌حل نوین (استفاده از شبکه الیاف) مقایسه می‌کنیم.

ویژگی	روش سنتی وال پست	روش نوین (سیستم وال مش)
الزام فنی آیین‌نامه	اجرای وادار فولادی در بازشوهای بزرگتر از 2.5 متر الزامی است. در بازشوهای کوچکتر نیز در صورت عدم وجود فریم فلزی مقاوم، اجرای وادار ضروری است.	نیازی به وادار ندارد. تنها اجرای وال مش دور تا دور بازشوها الزامی است.
سرعت و فرایند اجرا	فرایند گسسته و بسیار کند.	فرایند پیوسته و بسیار سریع.
نیروی کار مورد نیاز	به دو تیم تخصصی مجزا نیاز دارد: ۱. تیم بنایی ۲. تیم آهنگر و جوشکار ماهر	تنها به یک تیم اجرای دیوارچینی نیاز دارد: همان تیم می‌تواند اجرای وال مش را نیز انجام دهد.
هزینه تمام‌شده	بالا	اقتصادی
کیفیت فنی و مزایای جانبی	ایجاد پل‌های حرارتی متعدد به دلیل استفاده از وادارهای فولادی ممتد. ریسک بالای اجرای نادرست اتصالات کشویی وادار در زیر سقف.	حذف کامل پل‌های حرارتی. جلوگیری از ترک‌های مورب نازک‌کاری در گوشه‌های بازشو.

همانطور که مشخص است، حذف وادار از اطراف بازشوها با استفاده از سیستم وال مش، یک بهینه‌سازی فنی بر مبنای خود آیین‌نامه است که مستقیماً منجر به افزایش سرعت، کاهش هزینه‌ها و ارتقای کیفیت نهایی ساختمان (حذف پل حرارتی و ترک‌های نازک‌کاری) در پروژه شما می‌شود.

سخن پایانی

روش سنتی وال پست، اگرچه یک راه‌حل شناخته‌شده در آیین‌نامه است، اما چالش‌های اجرایی و هزینه‌های زیادی را‌ به پروژه تحمیل می‌کند. الزام به اجرای وادارهای فولادی، فرایند دیوارچینی را گسسته، کند و به حضور نیروی کار متخصص گران‌قیمت (مانند جوشکار) وابسته می‌کند.

در مقابل، اجرای وال مش یک راه‌حل سیستمی، کارآمد و مورد تایید صریح پیوست ششم استاندارد ۲۸۰۰ است. این روش به شما به عنوان مدیر پروژه یا سرپرست کارگاه اجازه می‌دهد تا با حذف وادار از اطراف بازشوها ، پروژه‌های خود را سریع‌تر، اقتصادی‌تر و با کیفیت فنی بالاتر به اتمام برسانید.

با انتخاب وال مش، شما نه تنها یک روش مهار لرزه‌ای مطابق با آیین‌نامه را پیاده‌سازی می‌کنید ، بلکه به طور همزمان مشکل همیشگی ترک‌های نازک‌کاری در اطراف بازشوها را حل کرده و از ایجاد پل‌های حرارتی ناشی از قطعات فولادی نیز جلوگیری می‌نمایید.

برای دریافت مشاوره فنی رایگان جهت پیاده‌سازی وال مش در پروژه خود با کارشناسان ما در تماس باشید.

پاسخ به سوالات رایج

آیا حذف وادار از اطراف بازشوها با پیوست ششم استاندارد ۲۸۰۰ مغایرت ندارد؟

خیر. این کار دقیقاً مطابق بند «پ ۶-۱-۴-۲-۱۱» پیوست ششم آیین‌نامه است. این بند صراحتاً می‌گوید در صورت استفاده از شبکه الیاف (وال مش)، دیوار نیازی به وادار ندارد و فقط اجرای نوار شبکه الیاف کنار بازشو الزامی است.

آیا وال مش جایگزین نعل درگاه هم می‌شود؟

خیر. نعل درگاه بار ثقلی (وزن دیوار) بالای بازشو را تحمل می‌کند. وال مش نیروی جانبی (زلزله) را مهار می‌کند. اجرای نعل درگاه همچنان الزامی است.

آیا اجرای وال مش در اطراف بازشوها پیچیده یا زمان‌بر است؟

خیر، بسیار ساده و سریع است. برخلاف جوشکاری وادار، اجرای وال مش صرفاً شامل اجرای پلاستر و نصب توری وال مش است.

آیا اجرای نبشی‌های مهار در بالای دیوار (تکیه‌گاه فوقانی) همچنان الزامی است؟

پاسخ: بله، این بخش حیاتی و الزامی است. نبشی والمش تکیه‌گاه بالای دیوار را ایجاد، از واژگونی آن جلوگیری و رفتار یک‌طرفه قائم دیوار را تضمین می‌کند.