سیستم وال مش به عنوان یکی از روش‌های نوین برای مهار لرزه‌ای دیوارهای غیرسازه‌ای شناخته می‌شود. این روش به دلیل مزایایی مانند سرعت بالا در اجرا و کاهش مصرف مصالح فولادی، طی سال‌های اخیر توجه بسیاری از مهندسان و طراحان را به خود جلب کرده است.
با وجود این مزایا، یک محدودیت مهم همواره استفاده از وال مش را در دیوارهای درز انقطاع با چالش روبه‌رو می‌کرد. اجرای صحیح این سیستم بر مبنای نصب نوارهای مش در دو سمت دیوار استوار است. در شرایطی که یک سمت دیوار به دلیل مجاورت با ملک همسایه قابل دسترسی نیست، امکان اجرای وال مش وجود نداشت. در نتیجه، مهندسان مجبور بودند در این بخش‌ها از روش‌های جایگزین سنتی مانند وال پست فلزی استفاده کنند.
حال تصور کنید این محدودیت دیگر وجود نداشته باشد؛ یعنی راهکاری مهندسی، استاندارد و مورد تأیید در دسترس باشد که امکان اجرای سیستم وال مش را حتی در دیوارهای درز انقطاع نیز فراهم کند. اخیراً با ابلاغیه‌ای از سوی دفتر مقررات ملی ساختمان، راهکاری فنی و مورد تأیید برای رفع این محدودیت ارائه شده است. این روش جدید، امکان اجرای تسلیح بند بستر دیوار با وال مش را در دیوارهای درز انقطاع فراهم می‌کند و در عمل، امکان استفاده از یک سیستم یکپارچه و پیوسته در تمام دیوارهای پروژه را به وجود می‌آورد. این مقاله به معرفی همین راهکار اختصاص دارد.
دو رویکرد اصلی در مسلح‌سازی دیوارهای بنایی
برای درک بهتر راهکار جدید، ابتدا باید با دو شیوه متداول در مسلح‌سازی دیوارهای غیرسازه‌ای آشنا شویم: تسلیح خارجی و تسلیح داخلی. هر کدام از این رویکردها منطق مهندسی مشخص و محدودیت‌های اجرایی خاص خود را دارند.
- تسلیح خارجی (External Reinforcement)
در این روش، المان مسلح‌کننده روی سطح بیرونی دیوار نصب می‌شود. نمونه شناخته‌شده آن، سیستم وال مش است که در آن نوارهای توری والمش همراه با لایه پلاستر روی دو سمت دیوار اجرا می‌گردد. همان‌طور که از نام این روش پیداست، اجرای آن نیازمند دسترسی کامل به سطح دیوار است.
- تسلیح داخلی (Internal Reinforcement)
برخلاف روش قبل، در تسلیح داخلی، المان مسلح‌کننده در ضخامت دیوار و همزمان با دیوارچینی قرار داده می‌شود. نمونه‌هایی از این رویکرد شامل استفاده از میلگرد بستر یا اجرای تسلیح بند بستر دیوار با وال مش است. در این حالت، شبکه الیاف در بند ملات میان رج‌های دیوار تعبیه شده و بخشی از ساختار درونی دیوار محسوب می‌شود.
اهمیت این تمایز در آن است که مشکل اصلی در دیوارهای درز انقطاع، موضوع دسترسی به سطح دیوار است. بنابراین، محدودیت‌های موجود بیشتر متوجه روش‌های تسلیح خارجی می‌شود، در حالی‌که رویکردهای داخلی می‌توانند این مانع را برطرف کنند.
چرا اجرای وال مش در دیوارهای درز انقطاع با محدودیت روبه‌رو است؟
همان‌طور که پیش‌تر اشاره شد، روش‌های تسلیح خارجی کاملاً به دسترسی به سطح دیوار وابسته‌اند. این وابستگی دقیقاً همان جایی است که مشکل دیوارهای درز انقطاع پدیدار می‌شود.
در سیستم استاندارد وال مش، عملکرد مطلوب لرزه‌ای دیوار زمانی حاصل می‌شود که میان دیوار بنایی و لایه‌های تقویتی (مش و پلاستر) در دو سمت دیوار یک رفتار یکپارچه ایجاد شود. این رفتار دوطرفه باعث می‌شود مقاومت و شکل‌پذیری دیوار در برابر بارهای خارج از صفحه به صورت متقارن تأمین گردد.
اما در دیوارهایی که به ساختمان همسایه چسبیده‌اند، دسترسی به یکی از سطوح عملاً امکان‌پذیر نیست. به همین دلیل، طراحان و مجریان پروژه ناچار بودند در این بخش‌ها، از تسلیح دیوار با وال مش صرف‌نظر کنند و به سراغ گزینه‌های جایگزین مانند وال پست فلزی بروند.
ابلاغیه جدید: تسلیح بند بستر با مش فایبرگلاس برای دیوارهای درز انقطاع مجاز شد
مشکلی که اجرای وال مش را در دیوارهای درز انقطاع با چالش مواجه کرده بود، اکنون با یک ابلاغیه رسمی برطرف شده است. دفتر مقررات ملی ساختمان در تیرماه سال 1404 با صدور نامه‌ای، استفاده از یک روش تسلیح داخلی را برای مهار دیوارهای پیرامونی و دیوارهای درز انقطاع مجاز اعلام کرده و در واقع به دغدغه طولانی‌مدت مهندسان در این زمینه پاسخ داده است.
بر اساس این ابلاغیه، روش تسلیح بند بستر دیوار با مش فایبرگلاس به‌عنوان یک گزینه مهندسی معتبر و مورد تأیید برای شرایطی که دسترسی به یک وجه دیوار امکان‌پذیر نیست، معرفی شده است.
نکته مهم اینجاست که این روش یک نوآوری آزمایشی یا ناشناخته نیست. جزئیات طراحی، ضوابط اجرایی و دستورالعمل‌های آن پیش‌تر در «راهنمای طراحی و اجرای دیوارهای بنایی محوطه» تدوین و تأیید شده بود. ابلاغیه جدید صرفاً دایره شمول این روش را گسترش داده و کاربرد آن را برای دیوارهای پیرامونی ساختمان نیز به صورت رسمی مجاز شمرده است.
به این ترتیب، جامعه مهندسی اکنون به یک راهکار رسمی، استاندارد و آزموده‌شده دسترسی دارد که به طور مستقیم مشکل دسترسی در دیوارهای درز انقطاع را برطرف می‌کند.
مکانیزم عملکرد و مبانی فنی تسلیح بند بستر دیوار با وال مش
همان‌طور که پیش‌تر اشاره شد، تسلیح بند بستر دیوار با وال مش یک روش تسلیح داخلی است. در این سیستم، به جای آنکه المان مسلح‌کننده روی سطح دیوار قرار گیرد، نوارهای مش فایبرگلاس در بندهای افقی ملات و درون خود دیوار تعبیه می‌شوند. نکته کلیدی در اثربخشی این روش، ایجاد رفتار خمشی دوطرفه در دیوار است.
مکانیزم عملکرد
دیوارهای بنایی تحت نیروهای خارج از صفحه (مانند باد یا زلزله) تمایل به خمش دارند. اگر دیوار فقط در بالا و پایین مهار شده باشد، این خمش عمدتاً یک‌طرفه و در راستای قائم رخ می‌دهد. در چنین حالتی، وجود تسلیح افقی در بند ملات نقش چندانی نخواهد داشت.
اما اگر دیوار علاوه بر بالا و پایین، در لبه‌های قائم نیز به اعضای سازه‌ای یا وادارها مهار شده باشد و ابعاد آن مطابق ضوابط استاندارد کنترل شود، رفتار دیوار دوطرفه خواهد شد؛ یعنی هم در راستای قائم و هم در راستای افقی خمش ایجاد می‌شود. در این شرایط، نوارهای مش فایبرگلاس که در بندهای ملات قرار گرفته‌اند، وارد عمل شده و با مقاومت کششی بالای خود، تنش‌های افقی را جذب می‌کنند.
نتیجه این مکانیزم آن است که ظرفیت خمشی دیوار در راستای افقی به شکل چشمگیری افزایش یافته و احتمال ترک‌خوردگی یا فروریزش کاهش می‌یابد. به بیان ساده، این تسلیح داخلی باعث می‌شود دیوار در برابر بارهای داخل صفحه و خارج از صفحه، مقاومت و پایداری بیشتری داشته باشد.
یکی از مهم‌ترین مزایای تسلیح بند بستر دیوار با وال مش، به ویژه در دیوارهای درز انقطاع، این است که کل فرآیند مسلح‌سازی همزمان با دیوارچینی و فقط از یک سمت دیوار انجام می‌شود. از آنجا که المان‌های مسلح‌کننده در ضخامت دیوار تعبیه شده‌اند، نیازی به دسترسی به وجه دیگر دیوار نیست. این ویژگی، چالش دسترسی در دیوارهای مجاور همسایه را به طور کامل برطرف می‌کند و امکان استفاده از یک سیستم یکپارچه و مستمر در تمام دیوارهای پروژه را فراهم می‌آورد.
مبانی فنی و محاسباتی
مبنای اصلی طراحی این سیستم، اطمینان از رفتار دوطرفه دیوار است. برای دستیابی به این هدف، باید نکاتی مانند محدود کردن فاصله وادارها و اجرای صحیح اتصالات پیرامونی رعایت شود.
از نظر محاسباتی و طراحی، این روش موضوع جدیدی نیست. جزئیات فنی و دستورالعمل‌های مربوط به آن پیش‌تر در راهنمای طراحی دیوارهای محوطه دفتر مقررات ملی ساختمان تدوین و تأیید شده است. ابلاغیه اخیر دفتر مقررات ملی ساختمان، در واقع همین اصول فنی و آزموده‌شده را برای دیوارهای پیرامونی نیز معتبر دانسته و طراحان اکنون می‌توانند با اطمینان کامل به آن استناد کنند.
مزایای فنی و اجرایی تسلیح بند بستر با وال مش
استفاده از تسلیح بند بستر با وال مش نه تنها چالش دیوارهای درز انقطاع را به‌طور کامل برطرف می‌کند، بلکه مزایای قابل توجهی نسبت به روش‌های جایگزین مانند وال‌پست فلزی و حتی سایر روش‌های تسلیح داخلی مثل میلگرد بستر ارائه می‌دهد.
۱. حل قطعی چالش دیوارهای درز انقطاع
مهم‌ترین و مستقیم‌ترین مزیت این روش، امکان اجرای تسلیح فقط از یک سمت دیوار است. از آنجا که المان مسلح‌کننده در ضخامت دیوار قرار می‌گیرد، دیگر نیازی به دسترسی به وجه دیگر دیوار نیست و مانع اصلی مهار این دیوارها به‌طور کامل برطرف می‌شود.
۲. یکپارچه‌سازی سیستم مهار لرزه‌ای
این روش به مهندسان اجازه می‌دهد تا برای تمام دیوارهای پروژه — چه داخلی و چه پیرامونی — از یک سیستم یکپارچه مبتنی بر مش الیاف شیشه استفاده کنند. این یکپارچگی کیفیت اجرا را بالا می‌برد و هماهنگی بین اجزای خانواده وال مش، مانند پلاستر و نبشی والمش، را در کل پروژه تسهیل می‌کند.
۳. بهینگی در زمان
حذف عملیات سنگین و زمان‌بر مانند آهنگری و جوشکاری وال‌پست‌های فلزی یا نصب گیره و قلاب و بست، سرعت اجرای دیوار را به‌طور چشمگیری افزایش می‌دهد.
مزایای مش فایبرگلاس در مقایسه با میلگرد بستر
اگرچه هر دو روش جزو تسلیح داخلی محسوب می‌شوند، اما مش فایبرگلاس دارای برتری‌های فنی و اجرایی مهمی نسبت به میلگرد بستر است:
- اجرای ساده و سریع: نصب نوارهای مش در بند ملات راحت‌تر و سریع‌تر از جایگذاری میلگردهای بستر است، که این امر مستقیماً به کاهش هزینه نیروی کار و زمان پروژه منجر می‌شود.
- دوام و طول عمر بالاتر: مش فایبرگلاس در برابر خوردگی و زنگ‌زدگی مقاوم است، ویژگی‌ای که عمر مفید دیوار را به‌ویژه در محیط‌های مرطوب یا خورنده تضمین می‌کند.
- حذف عملیات کارگاهی پیچیده: استفاده از مش نیاز به جوشکاری، برش مفتول یا ابزارهای اتصال پیچیده را حذف می‌کند و هزینه‌ها را کاهش می‌دهد.
- کاهش وزن سازه و سازگاری با محیط زیست: وزن پایین الیاف شیشه، بار مرده ساختمان را کاهش می‌دهد و تولید و استفاده بهینه از مصالح، این روش را با اهداف توسعه پایدار سازگار می‌کند.
مراحل اجرایی ساده و گام‌به‌گام تسلیح بند بستر با وال مش
یکی از مزایای مهم تسلیح بند بستر دیوار با وال مش، سادگی و یکپارچگی کامل با فرآیند معمول دیوارچینی است. این روش به تجهیزات پیچیده یا نیروی کار با تخصص ویژه نیاز ندارد. مراحل اصلی آن به شرح زیر است:
۱. آماده‌سازی اتصالات پیرامونی
قبل از شروع دیوارچینی، پروفیل‌های اتصال قائم مانند ناودانی یا نبشی والمش روی ستون‌ها (یا ستون‌ها و تیر) نصب می‌شوند. این پروفیل‌ها وظیفه مهار خارج از صفحه دیوار را بر عهده دارند و اجرای آن‌ها مشابه سایر روش‌های نوین مهار دیوار است.
۲. اجرای رج اول و قرار دادن ملات
دیوارچینی به روش معمول آغاز می‌شود. پس از چیدن یک رج از بلوک‌ها، لایه‌ای از پلاستر والمش که برای این سیستم طراحی شده است، روی آن قرار می‌گیرد. تعبیه مش در بند بستر دیوار، مستلزم استفاده از پلاستر خاص مش بند بستر است.
۳. جایگذاری نوار مش فایبرگلاس
در این مرحله، نوار توری وال مش مخصوص بند بستر به سادگی باز شده و روی ملات تازه قرار می‌گیرد.
نکته فنی: نوع توری و فاصله اجرای آن (مثلاً در هر رج یا یک رج در میان) باید بر اساس محاسبات و الزامات لرزه‌ای پروژه تعیین شود.
توصیه اجرایی: برای تسهیل فرایند و جلوگیری از استفاده چند نوع ملات در دیوار، معمولاً توصیه می‌شود مش در تمامی رج‌ها اجرا گردد.
۴. اجرای رج بعدی
بلافاصله پس از قرار دادن مش، لایه بعدی ملات روی آن اجرا شده و رج بعدی بلوک‌ها چیده می‌شود. با این کار، مش تسلیح به طور کامل در بند ملات مدفون شده و بخشی از ساختار دیوار می‌گردد. این روند به همین شکل تا تکمیل ارتفاع دیوار ادامه می‌یابد.
سخن پایانی
تسلیح بند بستر دیوار با وال مش، یک راهکار مهندسی آزموده و رسمی است که محدودیت‌های اجرایی وال مش در دیوارهای درز انقطاع را به طور کامل برطرف می‌کند. با اجرای این سیستم، امکان استفاده از یک سیستم یکپارچه و مستمر برای تمام دیوارهای پروژه — چه داخلی و چه پیرامونی — فراهم می‌شود.
اجرای این روش ساده و منطبق با روند معمول دیوارچینی است و نیاز به تجهیزات یا نیروی کار تخصصی اضافی ندارد. با رعایت اصول طراحی و فاصله‌بندی صحیح نوارها، عملکرد خمشی دوطرفه دیوار تضمین شده و توانایی آن در مقاومت در برابر نیروهای درون صفحه و برون صفحه به شکل مؤثری افزایش می‌یابد.
اگر به دنبال راهکاری استاندارد، آزموده‌شده و قابل اطمینان برای مهار دیوارهای پیرامونی و درز انقطاع هستید، تسلیح بند بستر دیوار با وال مش می‌تواند بهترین گزینه باشد. برای دریافت مشاوره فنی، دسترسی به جزئیات اجرایی،اطلاع از قیمت والمش برای تسلیح بندبستر و استفاده از محاسبات معتبر، با تیم متخصص وال مش تماس بگیرید تا اجرای پروژه‌های شما با کیفیت، سرعت و اطمینان کامل انجام شود.
