طراحی، اجرا و کنترل کیفیت دیوارهای خارجی، داخلی، جان‌پناه‌ها و دیوارهای بالکن که با استفاده از مصالح بنایی بلوکی ساخته شده‌اند، در صورت تسلیح با مش الیاف، باید طبق ضوابط دستورالعمل وال مش با عنوان “دستورالعمل طراحی و اجرای ملات مسلح شده با مش الیاف شیشه برای مهار دیوارهای بلوکی” انجام شود. این دستورالعمل به منظور توسعه و بهبود روش‌های تسلیح دیوارهای غیرباربر با شبکه‌های الیافی که در پیوست ششم استاندارد 2800 مطرح شده‌اند، تهیه شده است. هدف آن رفع ابهامات و چالش‌های موجود در این حوزه، نظیر نحوه تسلیح دیوارهای پیرامونی همجوار با همسایه، و ارائه ضوابط طراحی، جزئیات اجرایی و معیارهای پذیرش و بهره‌برداری از دیوارهای مذکور و اتصالات مربوطه، به‌صورت یک شیوه‌نامه جامع، مدون و یکپارچه است تا در اختیار مهندسان ساختمان‌سازی کشور قرار گیرد.
این دستورالعمل هر گونه طراحی و جزئیات اجرایی که به طور کامل با آن منطبق نباشد را ممنوع اعلام کرده و آزمایش‌های کنترل کیفیت شبکه الیاف را نیز مشروط به تطابق با ضوابط آن می‌داند. همچنین، طبق این شیوه‌نامه، استفاده از مش الیاف بدون گواهینامه فنی از مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی برای مسلح‌سازی دیوارها ممنوع است.
ملاحظات کلی
دیوارهای خارجی، جان‌پناه‌ها و دیوارهای بالکن باید به گونه‌ای طراحی شوند که توانایی تحمل بارهای وارده از جمله فشار و مکش باد، نیروی زلزله، جابجایی‌های ناشی از آن و بارهای ضربه‌ای را داشته باشند. دیوارهای داخلی نیز باید برای نیروها و جابجایی‌های ناشی از زلزله و بارهای ضربه‌ای طراحی شوند.
تسلیح دیوارها: در این روش، نصب مش الیاف در هر دو سمت دیوار و به‌طور یکسان الزامی است.
حداقل ضخامت دیوار: ضخامت مجاز دیوار برای این نوع تسلیح حداقل 10 سانتی‌متر است و استفاده از این روش برای دیوارهای نازک‌تر مجاز نیست.
*تبصره: دیوارهای خارجی که به سمت ساختمان مجاور قرار دارند، در صورتی که فضای بین دو دیوار بسته باشد و تحت تأثیر باد نباشند، نیاز به طراحی برای بار باد ندارند. برای این دیوارها می‌توان از جزئیات اجرایی مربوطه استفاده کرد.
موارد مهم در طراحی دیوارها در برابر بارهای وارده
در طراحی دیوارها در برابر بارهای وارده سه عامل به شرح زیر باید مورد بررسی و کنترل قرار گیرد؛
- دیوار باید توان تحمل بارهای ناشی از باد، زلزله و ضربه را داشته باشد.
- اتصال دیوار به تکیه‌گاه باید قادر به تحمل نیروهای وارده ناشی از باد، زلزله و ضربه باشد و بتواند بار را به سازه منتقل کند.
- دیوار باید توانایی تحمل جابجایی‌های نسبی و تغییر شکل‌های تعیین‌شده در این دستورالعمل را داشته باشد.
الزامات مهار دیوارها
قیود مورد نیاز برای مهار دیوار براساس نوع، اندازه و وزن قطعات آن تعیین ميشود. در انتخاب و نصب قیود برای طراحي دیوار، نکات زیر باید رعایت شود؛
- نوع، اندازه و وزن قطعات دیوار تعیین‌کننده قیود مهار آن هستند. در طراحی و نصب قیود، رعایت نکات زیر ضروری است:
- انتهای مهار لرزه‌ای باید به قطعه‌ای متصل شود که مقاومت کافی در برابر بارهای زلزله، باد و ضربه را داشته باشد.
- قیود باید الزامات فنی دیوار را برآورده کنند.
- اتصال قطعات دیوار باید با استفاده از پیچ، جوش یا دیگر اتصالات مشابه انجام شود و نباید تنها به مقاومت اصطکاکی ناشی از وزن دیوار تکیه کرد.
- طرح باید شامل یک مسیر بار ممتد با مقاومت و سختی کافی بین دیوار و سازه باشد تا نیروها به درستی منتقل شوند.
- اتصالات دیوار باید توانایی انتقال نیروهای محاسبه‌شده را داشته باشند.
- استفاده از چسب برای اتصال قطعات نگهدارنده دیوار (مانند نبشی و ناودانی) به سازه مجاز نیست و اتصالات باید با جوش، پیچ یا پرچ انجام شود.
طول و ارتفاع آزاد دیوار
در روش مسلح‌سازی با مش الیاف، تسلیح دیوار به‌طور عمده در راستای قائم انجام می‌شود؛ بنابراین، محدودیتی برای طول آزاد دیوار وجود ندارد. ارتفاع آزاد دیوار بر اساس طراحی و ظرفیت دیوار تمام پوشش تعیین می‌شود. اگر در حالت تمام پوشش دیوار پاسخگوی نیاز نباشد، می‌توان با رعایت ضوابط خاص، دیوار و مش الیاف را به صورت دوطرفه (در راستای افقی و قائم) طراحی کرد. در این روش، حداکثر ارتفاع آزاد دیوار 6 متر است و اگر ارتفاع کف تا سقف بیشتر از این مقدار باشد، باید از روش‌های دیگر تسلیح، مانند وال پست یا میلگرد بستر استفاده کرد.
تبصره‌ها:
- ترکیب این روش تسلیح با وادار افقی یا قائم تا زمان انجام مطالعات و آزمایشات بیشتر مجاز نیست.
- در حالتی که مش الیاف به صورت نواری اجرا شود (یعنی پوشش کامل دیوار با الیاف انجام نشود)، مهار دیوار به ستون‌ها ممنوع است.
- در موارد خاص که به دلیل ارتفاع زیاد طبقه، مش الیاف به‌صورت تمام پوشش اجرا می‌شود و از عملکرد دوطرفه دیوار در طراحی استفاده شده است، مش الیاف باید حداقل 100 میلی‌متر همپوشانی داشته باشد.
- در شرایطی که به دلیل ارتفاع زیاد طبقه، اجبار به استفاده از مش الیاف به‌صورت تمام پوشش و تسلیح در دو راستای قائم و افقی وجود داشته باشد، مهار دیوار به ستون‌ها با استفاده از نبشی یا ناودانی الزامی است.
حداقل مشخصات الیاف و سطح پوشش
مقاومت الیاف: حداقل مقاومت الیاف مورد استفاده برای تسلیح دیوار باید به گونه‌ای باشد که مقاومت کششی 5 سانتی‌متر از آن، پس از انجام تست قلیایی، برای پوشش گچی و پوشش سیمانی معادل 1200 نیوتن باشد.
حداقل سطح پوشش دیوار: صرف‌نظر از مقادیر محاسبه‌شده، سطح پوشش دیوار با الیاف نباید کمتر از مقادیر زیر باشد:
- برای دیوارهای خارجی: حداقل 50 درصد از سطح دیوار باید با مش الیاف پوشش داده شود.
- برای دیوارهای داخلی: حداقل 30 درصد از سطح دیوار باید با مش الیاف پوشش داده شود.
- برای دیوارهای جان‌پناه و بالکن‌ها: در صورتی که از روش تسلیح دیوار با مش الیاف برای پایدارسازی استفاده می‌شود، سطح دیوار باید به‌طور کامل با الیاف پوشش داده شود.
فاصله مجاز بین الیاف: در هیچ حالتی فاصله آزاد بین الیاف نباید بیش از 70 سانتی‌متر برای دیوارهای داخلی و 50 سانتی‌متر برای دیوارهای خارجی باشد.
